Het is natuurlijk helemaal niet nieuw dat ‘senioren’ aan Karate doen. Maar een aantal zaken vallen wel op in ons Karatedo-landschap. Als logisch gevolg van demografie: ofwel hier meer concreet vergrijzing van de Nederlandse bevolking, is er relatief een steeds groter aandeel van oudere Karateka’s te zien. Vaak zijn dat mensen die vroeg zijn begonnen en nog steeds actief zijn. Steeds vaker komen we ook zogenaamde ‘herintreders’ tegen: Karateka’s die na een pauze van jaren -soms tientallen jaren- terugkeren naar een bezigheid die ze nooit echt heeft losgelaten. En mede door die vergrijzing zijn er steeds meer mensen die zelfs met Karatedo starten op latere leeftijd.
Nu is de term ‘senior’ best gevaarlijk. Wanneer ben je senior? Sommige wedstrijden hanteren een leeftijdsgrens van 35 jaar. Ik vraag mij af of dat niet te laag is. Er zijn steeds meer sporters die ook na bijvoorbeeld hun 50e jaar nog steeds zéér actief zijn en zelfs op een behoorlijk niveau presteren. En wij kennen voorbeelden van karateka die ouder zijn dan 70, 80 of zelfs ouder!
Naast leeftijd is ook vaak de motivatie van oudere Karateka`s verschillend. De een ziet Karate meer als sport, een soort fitness; gewoon lekker bezig zijn. Eens: de vele Kihon en Kata-vormen zijn zeker goeie workouts. De intensiteit en effectiviteit hangen primair van jezelf maar ook van de Karate-docent af. Dan zijn er Karateka`s die naast die fysieke activiteit veel belangstelling hebben voor de belangrijke Budo-component: de achtergrond, de Bushido-filosofie, de meer esoterische/ filosofische inhoud die Karatedo ook heeft. En dan is er nog een groep ouderen die vooral richten op zelfverdedigingsaspecten en bunkai uit Karate. Stijl is hier irrelevant. Ik splits hier deze groepen karateka`s maar dat is om duidelijker maken welke verschillen kunnen bestaan. Dat is nogal abstract; er kan natuurlijk ook veel overlap zijn tussen deze terreinen.
Leeftijdsgrens
Hoe het ook zei: waar ook de leeftijdsgrens ligt van ‘senior’, waar ook de belangstelling ligt van de oudere Karateka, feit is dat een ouder wordend lichaam te maken krijgt -in meer of mindere mate- met verouderingsverschijnselen. Bij de een wat eerder dan bij de ander. Dat kan een genetisch iets zijn, domme pech (blessures die hinderen), of resultaat van de intensiteit van sporten in het verleden (slijtage). Er bestaan dus véél invalshoeken bij ‘senioren-Karatedo’.
Hier is de laatste decennia al regelmatig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en over geschreven. Een onderzoek bijvoorbeeld keek naar Karate training als een combinatie van cognitieve, fysiek en emotionele activiteit. De testgroep betrof mensen van boven de 60 jaar. Na diverse training was de cognitieve verbetering niet aanwezig maar fysiek en emotioneel was een duidelijke verbetering zichtbaar. Met andere woorden: ouderen die Karatedo beoefenden werden fitter en voelden zich ook emotioneel beter. Een van de conclusies was o.a. dat de ‘quality of life’ verbeterde voor deze mensen (Jansen, Damen-Zimer; 2012). En zo zijn er meer, soortgelijke onderzoeken gedaan. Die vrijwel allemaal wijzen op de positieve effecten van karate-training voor ouderen.
Degene die daar vooral rekening mee moeten houden zijn natuurlijk de Karateka`s zelf maar zeker ook de Karate-docenten. Er bestaan al meerdere sportscholen in Nederland, verspreid over het land, waar aparte groepen zijn ontstaan voor senioren-Karate. Hier wordt in de training rekening gehouden, als groep, maar ook als individu, met de fysieke mogelijkheden.
Kaihatsu
Een van de docenten die actief aan de gang is gegaan met senioren karatedo en daar al veel ervaring heeft opgebouwd, is Michiel Commandeur van Kaihatsu in Burgum (Fr).
Op zijn webpagina stelt hij: “Hoe kun je de voordelen van karate op een plezierige manier blijven ervaren met een ouder wordend lijf? Ik heb geen sluitend antwoord op die vraag, maar weet wel een waanzinnig leuke manier om hierover na te denken.”. Michiel heeft ook al clinics in KBN verband verzorgd voor oudere Karateka’s. Met de gevorderde karateka verkent hij graag samen wat de zij op hun leeftijd zoeken binnen het karate. Wat maakt dat zij nog steeds met karate bezig zijn? Wat geeft karate ze? En ook: wat missen ze? Wat is er nodig om ze een leven lang karate te laten doen?”.
Michiel is niet de enige die specifieke lessen voor de oudere Karateka heeft ontwikkelt. Van vele sportscholen is bekend dat zij inmiddels verdieping hebben gezocht in dit onderwerp. Een heel goede, maar ook logische en verstandige ontwikkeling binnen Karate-Nederland.
Het is wellicht een idee elkaar eens op te zoeken en ervaringen en ideeën uit te wisselen om zo gezamenlijk tot verbetering te komen. Leren van elkaar.
En voor de ‘jonkies’: je bent 50 voor je het beseft…
Curt Haagedoorn, KBN bestuurslid PR & Communicatie
September 2023
